Audenaerde 1626

Deze versie is aangepast voor online gebruik. De originele, vormgegeven versie kan je hier downloaden:

Wouter De Maeyer.

Oudenaarde en Pamele kenden een lang integratieproces sinds de dertiende eeuw, maar de feitelijke eenmaking van de twee stadsdelen, gescheiden door de Schelde, gebeurde pas in 1593. Oudenaarde was de hoofdplaats van de kasselrij Oudenaarde en oefenende niet alleen een belangrijke marktfunctie uit voor het omliggende platteland, het was een belangrijke producent van laken en van wandtapijten.1

1. Baarpoort: bestond reeds voor 1275, zuidelijke stadspoort, oprichting van de afgebeelde poort wordt op basis van archeologisch onderzoek gesitueerd tussen 1360 en 1390.
2. Bergpoort: verdween reeds in de zeventiende eeuw ten voordele van de vestingswerken van Vauban.
3. Kasteel van Bourgondië: oudste fase gebouwd tussen 1384-1426. Verblijfplaats hertogen van Bourgondië. Afgebroken in 1967 ten voordele van de rechttrekking van de Schelde.
4. Steenbrug: oudste vermelding in 1275, ook Hoge Brug genoemd.
5. Onze-Lieve-Vrouw van Pamelekerk: huidige kerk opgericht in de dertiende eeuw, reeds in 1110 werd er een kapel ingewijd.
6. Meerspoort: plaats waar de Schelde de stad in stroomt.
7. Cisterciënzerabdij Maagdendale: opgericht vanaf 1234, opgeheven in 1796.
8. Kasteel van Pamele: vanaf de dertiende eeuw de verblijfplaats van de heer van Oudenaarde/baron van Pamele.
9. Burgschelde: in de elfde eeuw gegraven doorsteek van de Schelde.
10. Tweemolen – Hoofdeloose poorte: dubbele watermolen op de oudste Scheldebrug, reeds vermeld in 1275,archeologisch onderzoek situeert de bouw van de brug en bijhorende poort tussen 1100 en 1170.
11. Het Walleken: site met walgracht, archeologisch onderzocht bij de opgraving van De Ham.
12. Apostolinnenklooster: klooster, archeologisch onderzocht bij de opgraving van De Ham.
13. Borgbrug: brug tussen Voorburg en burcht van Oudenaarde
14. Sint-Walburgakerk: eerste kerk gebouwd in begin elfde eeuw, tot in de zeventiende eeuw uitgebreid en verbouwd.
15. Wellicht stadhuis/lakenhalle (wel kruis op toren – maar op die plaats staat geen kerk): lakenhalle dateert uit de veertiende eeuw; stadhuis met belfort gebouwd tussen 1526 en 1536 in laatgotische stijl.
16. Grote Markt: archeologisch onderzoek situeert de oprichting van de Markt in de late dertiende eeuw.
17. Beverepoort: noordelijke stadspoort van Oudenaarde.
18. Nederstraat: straat van de Markt naar de Beverepoort, loopt parallel met de Hoogstraat.
19. Einepoort: oostelijke stadspoort van Oudenaarde.
20. Sint-Martinuskerk Edelare: oudste vermelding in 1110. Vermoedelijk dateren de oudste delen van de huidige kerk nog deels uit de dertiende eeuw.
21. Kerk Leupegem: de kerk van Leupegem was een zestiende-eeuwse gotische kerk. In de negentiende eeuw werd de kerk overgeplaatst naar de Ronseweg.
22. Leprozerie: de leprozerie werd vermeld in Le Veil Rentier en bestond zeker tot in de zeventiende eeuw.

De kaart is vermoedelijk vanop de Edelareberg getekend omwille van het overzicht op de stad. Het zuidelijk gedeelte van Oudenaarde, het stadsdeel Pamele, is duidelijker en met meer detail afgebeeld dan het noordelijk gedeelte (de stad rond de Grote Markt).

De kaart van Horenbault lijkt topografisch gezien nauwkeuriger. Zo worden bijvoorbeeld zowel de Nederstraat als de Hoogstraat afgebeeld, terwijl bij Philips de Dijn de Hoogstraat ontbreekt. Ook is er bij De Dijn een brug getekend die er nooit geweest is.

1. Tineke Van de Walle, Van twee wallen eten? De stadsrand als overgangszone tussen stad en platteland in de late 15de en 16de eeuw. Casus Oudenaarde, onuitgegeven Proefschrift, departement Geschiedenis, Universiteit Antwerpen, 2019.