Deze versie is aangepast voor online gebruik. De originele, vormgegeven versie kan je hier downloaden:
Dirk Van de Perre
Niet de oorkonde van 1236, maar deze oorkonde uit 1232 is het oudste nog bestaande origineel betreffende het Aalsterse Onze-Lieve-Vrouwhospitaal. © Stadsarchief Dendermonde, Archief van de Abdij van Zwijveke, charters, nr. 26 (1232)
Met bovenstaande titel publiceerde ik in jg. 2019, nr. 4, p. 147-156 van dit tijdschrift een artikel over de acht oudste oorkonden van het hospitaal. Bij de oudste oorkonde van 1232 schreef ik: “Toen de teksten ervan ik 1869 werden uitgegeven door Alphonse de Vlaminck, was het origineel nog beschikbaar. Vandaag is dat niet meer het geval.” (p. 147). Ik meende immers dat de oorkondeschat van de Abdij van Zwijveke, waarvan de oorkonde van 1232 deel uitmaakt, in 1914 met de brand van het Dendermondse archief in de vlammen was opgegaan (noot 6). Aimé Stroobants, gewezen archivaris van het Stadsarchief van Dendermonde, was zo vriendelijk mij er attent op te maken dat dit niet klopt. In 1914 bevond het archief van de Abdij van Zwijveke zich immers in het Rijksarchief van Gent. Vandaag bevindt het zich ongeschonden in het Stadsarchief van Dendermonde. Door het Dendermondse Stadsarchief is me een foto van de desbetreffende oorkonde bezorgd. Ik publiceer ze hier niet alleen om het bewijs te leveren dat de originele oorkonde wel degelijk bestaat, maar ook om een vergelijking mogelijk te maken met de oorkonde van 1236, die ik in mijn vorig artikel afdrukte en toen, onterecht zo blijkt nu, als de oudste nog bestaande oorkonde beschouwde (p. 149).
Nu de vergelijking. Beide oorkonden werden bezegeld door de Aalsterse schepenen en bij beide is dat schepenzegel niet meer aanwezig. Hoewel de twee oorkonden qua algemeen schriftbeeld, inkt, drager (perkament) en formaat gelijkend zijn, wijzen de verschillen in schrijfstijl en woordgebruik toch op een verschillende herkomst. De oorkonde van 1236 is geschreven door een ervaren scribent, iemand met een vaste hand en een zeer gevormd en verzorgd geschrift. De oorkonde van 1232 is slordiger en minder gelijkmatig van schriftbeeld. De verschillen in het maken van afkortingen, het woordgebruik van Morsele tegenover Morcella, de aanwending van anno ab incarnatione domini tegenover anno domini, van tricesimo tegenover XXX wijzen op een verschillende redactie. Om te identificeren in welk scriptorium beide oorkonden geschreven zijn, is uiteraard nog veel meer gelijkend onderzoek nodig.
Los daarvan blijf de vraag wat het verband is tussen de oorkonde van 1232 en de Abdij van Zwijveke. Inhoudelijk is er geen directe relatie te leggen. De abdij komt nergens ter sprake. Waarom en hoe is die oorkonde in de Dendermondse abdij terecht gekomen? Het zijn onopgeloste, maar secundaire vragen. Van primair belang blijft de inhoud van die oorkonde en die is in het origineel en de tekstuitgave van 1869, waarnaar ik in mijn vorig artikel verwees, dezelfde. Maar omdat het visueel contact met een origineel document uit 1232 geschiedenis tastbaarder en levendiger maakt, breng ik met plezier deze correctie en aanvulling.
Dirk Van de Perre
Hoogstraat 23
9401 Ninove-Pollare
dirkvandeperre@skynet.be
