Deze versie is aangepast voor online gebruik. De originele, vormgegeven versie kan je hier downloaden:
Pieterjan De Coninck
Na de publicatie van mijn artikel over het neogotische oeuvre van decoratieschilder Remi Goethals werd ik gecontacteerd door Paul Temmerman.[1] Het interieur van zijn woning werd in 1908 gedecoreerd door ‘Atelier de peintures et decoration Remi Goethals’.[2] Het grootste deel van deze schilderingen verdween in de loop der jaren, maar op het plafond van een salon en op twee in onbruik geraakte deuren, zijn nog steeds een aantal decoraties zichtbaar. Bijzonder is ook dat de originele factuur uit 1908 bewaard bleef.
Beschilderde deuren. Fotograaf: Frank Temmerman
Burgerlijke schilderingen
In het besluit van mijn artikel stelde ik dat de burgerlijke (muur)schilderkunst van Remi Goethals nog een blinde vlek was.[3] Het is echter niet evident om hier verandering in te brengen. Een groot deel van Goethals’ schilderingen verdween in de loop van de 20ste eeuw. Ze werden bijvoorbeeld overschilderd tijdens onderhouds- en opfrissingswerken of toen interieurs werden aangepast aan een gewijzigde smaak en tijdsgeest. Historische interieurs zijn op dit vlak kwetsbaarder dan exterieurs.[4]
Een aantal verdwenen kerkelijke schilderingen van Goethals zijn gedocumenteerd (bv. via foto’s, ansichtkaarten, inventarissen…), maar voor de burgerlijke schilderingen in privé-interieurs is dit niet het geval. Ook het bronnenmateriaal met betrekking tot burgerlijke schilderingen is veel schaarser. Schilderingen in religieuze gebouwen lieten vaak sporen na in de archieven van parochies, kerkbesturen, religieuze gemeenschappen of subsidiërende overheden. Voor burgerlijke schilderingen in privéwoningen is dit vrijwel nooit het geval. Dankzij Paul Temmerman en zijn zoon Frank kennen we nu toch minstens één voorbeeld van burgerlijke schilderingen in een privé-interieur van de hand van (de ateliermedewerkers van) Remi Goethals.
Herenwoning in Kerksken
In 1908 schilderden Serafien, August en Paul, drie werknemers van ‘Atelier de peintures et decoration Remi Goethals’, het interieur van de herenwoning van het echtpaar De Sadeleer – Van Londersele in de Driehoekstraat in Kerksksen.[5] Ze decoreerden onder andere de eetkamer, het salon, het kabinet, de vestibule, de trap, de traphal en de slaapkamers. Volgens de factuur kon men een beroep doen op Remi Goethals en zijn medewerkers voor burgerlijke en religieuze schilderingen: ‘Peinture et Décoration de bâtiments civils et religieux’, ‘Dessin et études en tous styles sur demande’.[6]
Decoratie op het plafond van het salon.
Fotograaf: Frank Temmerman
De totale kostprijs van de werken bedroeg 559, 45 fr. De factuur bevat ook meer informatie over de gebruikte materialen: naast ‘koleuren’, ook zinkwit[7], goud en ‘mixtion’[8], email, vernis en ‘essencen’[9]. Dankzij deze factuur weten we nu ook dat Remi Goethals in de prijzen viel in Milaan. Hij was de trotste bezitter van een ‘DIPLOME de MEDAILLE D’OR – Section Décorative – Exposition de Milan’.[10] Het gaat hier mogelijk om de Wereldtentoonstelling die in 1906 werd georganiseerd in Milaan, maar verder onderzoek moet uitsluitsel geven. Over het leven en werk van Remi Goethals is het laatste woord dus vermoedelijk nog niet geschreven.
Beschilderde deur (detail). Fotograaf: Frank Temmerman
Pieterjan De Coninck
Ledebaan 192
9300 Aalst
pieterjan.deconinck@hotmail.com
[1] P. De Coninck, Het neogotische oeuvre van decoratieschilder Remi Goethals – ‘Schilderingen in alle slach’. In: Het Land van Aalst, jaargang 72, nummer 2, p. 73-91.
[2] Privéarchief van Paul Temmerman , factuur van Atelier Remi Goethals, 20 augustus 1908.
[3] P. De Coninck, Het neogotische oeuvre van decoratieschilder Remi Goethals – ‘Schilderingen in alle slach’. In: Het Land van Aalst, jaargang 72, nummer 2, p. 91.
[4] W. van Leeuwen en R. van de Weijer, De “fortune critique” van het binnenhuis. Het negentiende-eeuwse interieur tussen behoud en herbestemming, p. 77-78. In: In: A. Bergmans, J. De Maeyer, et. al., Neostijlen in de negentiende eeuw. Zorg geboden?, Leuven, Universitaire Pers Leuven, 2002, p. 77-99.
[5] De familienamen van deze medewerkers zijn helaas onbekend.
[6] Privéarchief van Paul Temmerman , factuur van Atelier Remi Goethals, 20 augustus 1908.
[7] Zinkwit (zinkoxide) is een lichttransparant pigment dat gebruikt wordt in verf.
[8] Mixtion is een hechtmiddel dat gebruikt wordt bij het vergulden. Dankzij mixtion hecht het bladgoud zich vast aan het te vergulden oppervlak.
[9] Essence (terpentijn) is een oplosmiddel dat gebruikt wordt om verf te verdunnen.
[10] Privéarchief van Paul Temmerman , factuur van Atelier Remi Goethals, 20 augustus 1908.
